Kadia eta shabona salzalea

Kadi batek deitu zituen erriko gendeak batzarre bateala, eta erran zaben: bada zurgai edo arbole bat gora eta andi, amabi adar edo besakarekin; adar bakotxak ditu ogei eta amar osto eta osto bakotxak borz fruitu, Piipitaki [...] konek zer nai duen erran eztakienari, biar artsaldeko, lepoa moztuko zaio.
Guriok itzuli ziren beren etxetara, begitarteak ilunbez beterik. Shabona salzaleak, etxean sartu zenean erran zakon alabiari: alaba maitea, presta zazu etxean dugun... obenena; zerengatik? aita maitea. Kadiak eser dauki ulertzeko edo pentsatzeko piipitaki kau.
-Bai emenda zugatz bat arras gora eta andi, amabi adarrekin, adar bakotxak ogeita amar ostorekin eta osto bakotxean borz fruiturekin. Aita, kori pentsatzea aisa da. Zugatza monduba da; adarrak urtean ilabeteak, ostoak ilabetean egunak eta fruituak KORAN-ak manatzen dituen borz otoiak, egin bear ditugunak egunoro. Biar kadiak nai dauzunean lepoa moztu, erran dazozu adi-zala zure ustea.
Biramunean kadiak erran zakon shaboneroari. Ikus dezagun zer erraten dukan. Eta eman zakon egiazko naizuena erran edo soluzioa. Kadiak oiu eginez. Nere turbanteagatik! bear dakak erran nork ulertu daukan! Jauna, erran zuen shaboneroak, ene alabara izandu da. Eta kadiak, itzulizen beste genden aldeala eta erran zaben. Ziek aitortuko duzie nola nik erostendutan shaboneroa-an alabara.
"...Saltzea, gauza saldua, erostun eta jabe, berdin dira Kabilian (Argeliako eskualde bat) nola ezkontzea, andre eta senar. Jauna, erran zuen aitak; ni nai Shabonero txiro bat eta zu zara gure Kadia, nola erosi bear dadazu alabara?
Bizpaur egun igare eta Kadiak egorri zuen bere ezkon berriari goraintzi (Presenteak) batzuk. Hauek ziren, kameilu bat irinez zamaturik edo kargaturik, beste bat diruz zamaturik eta beste bat gauzgezarekin.
Kadiak egorri zituen gizonek, arden (ediren) zien bakarrik neskatilara (neskatila) etxean, gendu zien zamarra (zama) kamelioetan? -Gurarik isilkian (elgar) begiratu Ziran. Nonda zure anai? galdin zakoen. -Joan duzu dostara eta jo daroela. -Nonda zure ama? -Joanduzu ikustera, inoiz ikusi eztena. -Nonda zure aita? -Joanduzur ur egoztera urari.
Agur egitean erran zaben. -Errandazozie jaunari, urak ertudirela itsasoan eta izarrak gutitu direla zeruan. Eldu zirenean kadiaren altzineala, erran zakoen. -Jauna, emazte ero bat erosi duzu. -Eta zergatik da ero? -Zeren eldu girenean bere etxeala, galdegin dauku zeren zaldizko eseri giren kamelloetan, bide erdian. Guk galdegin dakogu. -Non da zure anaia? eta erran dauku -Dostara joan da eta jo dazoela.
-Argi dago, erran zuen kidiak; joanda mutikoekin dostazera. -Eta zure ama? galdegin ginakon. -Joanda gauza ihoiz ikusi baten ikustera. -Erran zuen kadiak; -joanda sortu berri baten ikustera. -Eta zure aita? -Joan da ur egoztera urari. -Joanda errotan idikitzera, erran zaben kadiak. -Eta (gorrengatik erraten duzie ero dagola? -Gortaz landa, itzultazean erran dauku zuri errateko, urak ertu direla itsasoan eta izarrak zeruan.
-Nere turbanteagatik!, oiuka erranzuen kadiak. Itzul daztazie bidean ebatsi edo laputur duziena.
-Jauna, barka dezaigutzu, erran zien mutilek, guk uste ginuen andre gura (hura) etzen, baizik shabona saltzale bat.
Itzuli zien ebatsi ziena eta joan ziren berriz andregayan etxera eta erman (eramen) zien gau (hau) eta goraintzi (erregalo) guziak kadiaren etxeala. Gonek eseri zuen etxeko leen biziko zolan.
Ezteien biramunean erran zakon. -Arzazu yago nauduzuna nere etxetik eta joanzte nai duzunean aita eta aman etxeala.
-Ongi dago, erran zuen ezkonberriak. Orduan banaie pasteltxo batzuk prestatzera zuretako. Eta begien altzinean eseri zazkon pasteltxoak, opio edo lo-belarrez apaindurik. Kadiak erdial jan zituen, eta baratu zen zentzik gabe, lo andi batekin. Andreak orduan sartu zizun kaja batean eta ertsiz geroz, esklaboak deitu zituen eta erran zaben: erman zazien nere aite-n etxeala, jaun Kadiak manatzen du. Kaja-n atzetik elduzen aiten etxera eta manatu zuen idiki zizaela eta belli [...] zizaela senarra.
Nork eraugi edo etorri (ekarri) nu gona? erran zuen ariturik kadiak. -Zuaurek erran dadazu, eraugitzeko zure etxetik, geago nai nuena (geien nai nuena), eta zu baitzira gauza guzien gañan maitena, gorrengatik eraugiztut (eraugi zaitut).
-Ongi dago, erran zuen kadiak. Mana zazu gemendik altzina nere etxean; ni izanen nizu zure zerbitzari andiena.
Euskara itzultza. GARRALDA ZIRIAKO. -Anduñako.
Otsagi-13-X-1923.